Meer dan 2 miljard euro aan uitkeringen voor depressie en burn-out
Uit de recente cijfers van het RIZIV blijkt dat langdurige arbeidsongeschiktheid door depressie en burn-out in 2023 opnieuw sterk is toegenomen. In totaal werden meer dan 2 miljard euro aan uitkeringen uitbetaald aan mensen die langer dan een jaar arbeidsongeschikt waren door deze psychische aandoeningen. Dat is een stijging van 15% tegenover 2022 en zelfs 74% meer dan in 2018.
1 op de 4 langdurig arbeidsongeschikten heeft een depressie of burn-out
Op 31 december 2023 had 37,6% van alle mensen in invaliditeit een psychische stoornis. Van deze groep had bijna 70% een depressie of burn-out. In totaal gaat het om ongeveer een kwart van alle langdurig arbeidsongeschikten. Jongeren onder de 30 jaar zijn het sterkst getroffen: hun aantal steeg met 21,6% in één jaar tijd. Ook vrouwen zijn oververtegenwoordigd, met 69% van de gevallen. Bij vrouwelijke zelfstandigen is de stijging nog opvallender, met een toename van meer dan 78% sinds 2018.
Flinke stijging bij zelfstandigen
De cijfers tonen een opvallende stijging van langdurige arbeidsongeschiktheid door depressie of burn-out bij zelfstandigen. In vergelijking met 2018 is hun aantal met bijna 70% toegenomen. Alleen al in 2023 steeg het aantal zelfstandigen in invaliditeit met 16,7%, tegenover 9% bij werknemers en werkzoekenden. Deze stijging komt zowel voor bij jonge als oudere zelfstandigen en toont aan dat ook ondernemers zwaar onder druk staan. De combinatie van werkdruk, onzekerheid en gebrek aan vangnetten speelt hierbij vermoedelijk een rol.
Een stijgende druk op de sociale zekerheid
De totale uitgaven voor arbeidsongeschiktheid als gevolg van depressie of burn-out overschreden in 2023 de grens van 2 miljard euro. Deze uitgaven omvatten niet alleen gewone uitkeringen, maar ook inhaalpremies en tegemoetkomingen voor hulp van derden. De stijging van het aantal gevallen én de gemiddelde duur van de arbeidsongeschiktheid zorgen voor een structureel groeiende kost voor de ziekte- en uitkeringsverzekering.
Wat doet het RIZIV?
Het RIZIV erkent de ernst van deze evolutie en investeert in initiatieven om de mentale gezondheid te versterken. Zo wordt psychologische zorg terugbetaald via netwerken geestelijke gezondheidszorg. Samen met het Intermutualistisch Agentschap wordt onderzoek gedaan naar risicofactoren voor arbeidsongeschiktheid door psychische aandoeningen. Daarnaast test het RIZIV de methodiek van Individual Placement and Support (IPS) om mensen met een psychische aandoening beter te begeleiden in hun terugkeer naar werk.
Een dringende wake-upcall voor beleid en preventie
De cijfers van het RIZIV maken duidelijk dat depressie en burn-out vandaag de dag de belangrijkste oorzaken zijn van langdurige arbeidsongeschiktheid. Vooral jongeren, vrouwen en zelfstandigen worden zwaar getroffen. De menselijke én financiële impact is groot. Een doordacht beleid rond preventie, toegankelijke zorg en duurzame re-integratie op de arbeidsmarkt is essentieel om deze groeiende uitdaging aan te pakken.